SGK çıkış kodu, bir işçinin iş akdinin feshedilme nedenini Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirirken kullanılan numerik bir koddur. İşveren, işçinin iş akdi sonlandığında, “İşten Ayrılış Bildirgesi” adlı resmî belgede bu kodu seçerek, işçinin ayrılış sebebini SGK’ya sistem üzerinden bildirir. Bu kod işçinin kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanıp kazanmadığı, işsizlik maaşı alıp alamayacağı, işçinin sicili gibi önemli hususlarda belirleyici olmaktadır. SGK çıkış kodu işçiyi etkilediği gibi işveren bakımından da idari, cezai ve hukuki sonuçlar doğurabilmektedir. Bu bakımdan fesih gerekçesi bildirilirken doğru kodun seçilmesi hem yasal hem etik bir yükümlülüktür. SGK çıkış kodları aşağıdaki gibidir:
İş akdinin feshi sonrası olası bir yargılama sürecinde SGK çıkış kodunun feshin hangi nedenle yapıldığının ispatı noktasında bağlayıcı olup olmadığına ilişkin farklı yönde Yargıtay kararları mevcuttur. Kimi kararlarda işverenin SGK’ya bildirdiği çıkış kodu ile yargılama safhasında bildirdiği fesih gerekçesinin tutarsız olması halinde işveren aleyhine sonuç doğurabileceğine yönelik hüküm kurulmuştur.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2014/26832 E. 2016/2349 K. 02.02.2016 T.
“Davalı işverence Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilen ve resmî belge niteliğini haiz İşten Ayrılış Bildirgesinde, çıkış sebebi “04” kodu ile yani “Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi“ olarak bildirilmiştir. Davalı işverenin resmi kuruma bildirdiği fesih sebebi ile yargılama safahatındaki savunması çelişkili olduğundan, feshin işveren tarafından gerçekleştirildiği kabul edilmelidir.”
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2016/29565 E. 2017/19046 K. 27.11.2017 T.
“Dosya kapsamındaki tüm belge ve bilgilerden; davacının asıl işveren davalı Yüksek Öğrenim Kredi Yurtlar Kurumu Genel Müdürlüğüne bağlı alt işveren davalı … Özel …lik ve Koruma Hizmetleri Ltd. Şti ile …. – Up Özel …lik ve Eğitim Hiz. Ltd. Şti iş ortaklığı nezdinde …. Öğrenci Yurdunda çalıştığı, iş sözleşmesinin “ Özel …lik Hizmet Alım Sözleşmesinin” sona erme tarihi olan 31.12.2014 tarihinde yazılı fesih bildirimi yapılmaksızın feshedildiği, davalı işverenliğin yazılı fesih bildirimi yapmaması karşısında iş çıkış kodu olarak bildirdiği “işin sona ermesi” sebebiyle bağlı olduğu anlaşıldığından, davanın kabulü yerine mahkemece yazılı şekilde reddine karar verilmesi hatalıdır.”
Yargıtay kararlarındaki baskın görüş ise SGK çıkış kodu ile gerçek fesih gerekçesinin her zaman uyumlu bildirilmeyebileceği ve bu bakımdan bildirilen kod ile bağlı olunmayabileceği, her bir uyuşmazlığın somut olayın özelliklerine göre değerlendirilmesi gerektiğidir.
Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 2016/11228 E. 2016/14121 K. 10.05.2016 T.
“Dosyada davacının 29.7.2012-13.8.2012 tarihleri arasında izin kullanmak istediğine dair imzalı talep dilekçesi ve 14-15 ve 16 Ağustos 2012 tarihleri arasında izinsiz ve mazeretsiz olarak devamsızlık yaptığına dair dört işçi tarafından imzalanmış olan devamsızlık tutanakları bulunmaktadır. Davacının çıkışı 17.8.2012 tarihinde “03-istifa” kodu ile Kuruma bildirilmiştir. Tutanak mümzileri tanık olarak dinlenmişler ve davacının izin dönüşü işe gelmediğini beyan ederek tutanak içeriklerini doğrulamışlardır. Davacı tanıklarının fesih konusundaki beyanları çelişkili olup, biri davacının işveren tarafından hakarete uğradığı için diğeri ise çalışma saatleri çok uzun olduğu için işten ayrıldığını beyan etmiştir. Dava dilekçesinde iş sözleşmesinin işverence feshedildiği belirtilmiş olup, mahkemece fesih gerekçesinin değiştirilmesi ve iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı sebeple feshedildiğinin kabulü isabetli olmamıştır. 4857 Sayılı Kanun’un 25/2. bendi gereğince yapılan haklı fesihte yazılı fesih bildiriminde bulunulmasına ve işçinin savunmasının alınmasına da gerek yoktur. Davacı tarafça devamsızlıktan önce başka bir sebeple iş sözleşmesinin işverence feshedildiği iddia ve ispat edilmediğine göre; davacının iş sözleşmesinin 14-15 ve 16 Ağustos 2012 tarihlerindeki devamsızlığı sebebi ile haklı olarak feshedildiğinin kabulü dosya içeriğine ve delillere daha uygun düşecektir. Çıkışının istifa koduyla bildirilmesinin de bir önemi yoktur. Belirtilen sebeplerle, davacının kıdem tazminatı talebinin de reddi gerekirken yazılı gerekçe ile kabulü hatalı olup bozmayı gerektirmiştir. “
Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 2014/19756 E. 2014/25663 K. 25.9.2014 T.
“Somut olayda davacının iş sözleşmesinin 14.02.2012 tarihli fesih bildirimi ile diğer işçileri üzerinde işi yavaşlatma ve işverenin emirlerine uymama konusunda baskı oluşturduğu ve bu konudaki savunma istemine de cevap vermediği dikkate alınarak iş sözleşmesinin tazminatsız feshedildiği anlaşılmış mahkemece bozmadan sonra sadece işe giriş bildirgesinde çıkış bilgisine ve feshin olaydan iki gün sonra yapılmasına dayanılarak yeniden işe ide kararı verilmiştir. Oysa Sosyal Güvenlik Kurumuna verilen işten ayrılma bildirgelerindeki “işten ayrılma gerekçesini gösteren kod numaralarının” uygulamada her zaman gerçek fesih sebebini göstermediği bilindiğinden sadece bu belgeye dayalı olarak uyuşmazlığın çözümlenmesi isabetsiz olmuştur.”
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2017/17019 E. 2020/13063 K. 22.10.2020 T.
“Davacı, iş akdinin işverence haksız feshedildiğini ileri sürmüş, Mahkemece işçinin kıdemi ve Sosyal Güvenlik Kurumu kaydındaki fesih kodu 4 (işverenin haklı sebep bildirmeden belirsiz süreli iş akdini feshi) nedenleriyle kıdem ve ihbar tazminatlarının kabulüne karar verilmiştir. Ancak davacının feshi gören tanığı … ile davalı tanıklarının davacının işten kendisinin çıktığını beyan ettikleri, tanıkların işveren feshi iddiasını teyit etmedikleri anlaşılmaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu kaydındaki fesih kodu tek başına bağlayıcı olmadığı gibi tanık beyanları karşısında işçinin 3 yılı aşkın kıdemine değer vermeye de olanak bulunmamaktadır. Açıklanan nedenlerle davasını işveren feshine dayandıran işçinin iş akdini kendisinin feshettiği anlaşıldığından kıdem ve ihbar tazminatı taleplerinin reddi yerine kabulü hatalıdır.”
Sonuç olarak işveren tarafından SGK’ya bildirilen çıkış kodu, mahkeme tarafından delil olarak değerlendirilebilse ve yanlış kod kullanmak dezevantajlı bir durum yaratsa da feshin kim tarafından ve hangi sebeple yapıldığının ispatı için tek başına yeterli değildir. Bu durumun başka delillerle desteklenmesi (tanık beyanları, savunma ve uyarı yazıları vb.) gerekmektedir. Çıkış kodunun somut olaya göre dikkatlice değerlendirilerek hem işçinin hem de işverenin haklarının gözetilmesi elzemdir.
Her ne kadar SGK çıkış kodunun gerçeğe aykırı beyan edilmesi yerleşik yargı kararlarında fesih gerekçesinin belirlenmesi için tek başına yeterli kabul edilmese de; işçinin bu yanlışlık sonrası çıkış kodunun düzeltilmesi talebiyle, bu yanlışlık sebebiyle işsizlik maaşı alamadığını ileri sürerek maddi tazminat talebiyle, işe iade ve işçilik alacakları talebiyle ya da bildirilen kod sebebiyle (örneğin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranış nedeni ile fesih kodları) itibarının zedelendiğinden bahisle manevi tazminat talebiyle dava açması söz konusu olabilir. Buna ek olarak yapılan gerçeğe aykırı bildirim sebebiyle işveren idari yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir. Bu nedenle çıkış kodunun gerçek durum ile birebir örtüşmesi önem arz etmektedir.